• Over weerstand
  
• Annemiek
  
• Hoe kan ik je helpen?
  
• Interventies, projecten en opdrachtgevers
• Bel of mail
• Zeist West uitgelicht
• Monumenten uitgelicht
• Aardgasvrije plukjes uitgelicht
  

Hallo, Ik ben

Annemiek Verstappen

Gedragsdeskundige, communicatiespecialist

en eigenaar van Groene Stappen,

hét adviesbureau voor gedragsverandering in de energietransitie

Annemiek

Als je (onbewust) gedrag begrijpt en erop inspeelt, kan je mensen sneller Groene Stappen laten zetten!

Ik help je met het versnellen van de energietransitie door te kijken naar menselijk gedrag. En van daaruit methodes en interventies toe te passen.

Hoe?

Ik combineer kennis over de energietransitie met kennis uit de gedragspsychologie en het BSR- leefstijlenmodel voor de energietransitie van Marketresponse. Want er bestaat niet één bewoner, dus ook niet één aanpak. Ik bedenk interventies die weerstanden wegnemen en drempels verlagen. Het resultaat is dat meer mensen hun huis verduurzamen of hun gedrag aanpassen en het energieverbruik verlagen. Ik communiceer op de manier die de doelgroep aanspreekt. Door het verzamelen van data toon ik aan dat mijn aanpak werkt.

Voor wie?

• Gemeentes/provincies die de energietransitie willen versnellen
  
• Energiecoöperaties
• Andere bedrijven/partijen die als doel hebben mensen te helpen met het verduurzamen van huis, bedrijf of gedrag
  

Wat?

Binnen jouw duurzame project(en)

• Doe ik onderzoek naar weerstanden en drempels van bewoners
• Help en adviseer ik je met het begrijpen van gedrag en het wegnemen van weerstanden
• Voer ik interventies uit die de energietransitie versnellen
• Help ik je met technieken uit de psychologie van gedragsverandering die mensen aanzetten tot actie
• Onderzoek ik welke leefstijlen wonen (onder voorbehoud dat de data in je bezit zijn) in een buurt/wijk en adviseer ik welke aanpak het beste werkt, maak ik een plan van aanpak of adviseer ik welke wijk het eerst afscheid kan nemen van aardgas
  
• Zorg ik voor communicatie en participatie volgens het BSR-leefstijlenmodel voor de energietransitie, en vanuit gedragskennis
• Geef ik presentaties en workshops over
• Hoe je jouw (duurzame) team op 1 lijn krijgt, dat zij uitgaan van gedrag en niet alleen van techniek
  
• Besparen van energie door kleine maatregelen en het veranderen van gedrag
  
• Besparen van energie door grote maatregelen
• Subsidie en financiering
• Diervriendelijk isoleren en natuurvrij maken
  

Interventies

Voel je vrij om ze te downloaden!

• checklist voor isoleren, zonnepanelen en de aanschaf van een warmtepomp
  
• tips & tricks voor het aanvragen van ISDE-subsidie
• collectieve inkoopacties voor isolatiemaatregelen, zonnepanelen en warmtepompen

Projecten

• ‘Verduurzamen in West’
  
• Monumenten
  
• Aardgasvrije plukjes
  
• Kenniscollectie over inclusieve zonneprojecten voor de ‘academy’ van Energiesamen

Wil je meer lezen over deze projecten, scroll dan helemaal naar beneden voor een uitgebreide beschrijving met behaalde resultaten.

Opdrachtgevers

• Stichting Energie Zeist: Mijn Groene Huis, Mijn Groene Bedrijf, Mijn Groene Monument, Mijn Groene VvE en Omlaag die Meter
  
• Energiesamen/ provincie Zuid-Holland
• Energierijk Houten
• Natuur en Milieufederatie Utrecht
• Een zaak van gedrag
• Energiesamen
• Gemeente Zeist

Bel of mail

zet@groenestappen.nu

06 13 96 18 53

Volg me op de socials

Je vindt hieronder steeds een korte samenvatting van het project en belangrijkste toegepaste gedragstechnieken, voor als je snel wilt weten wat we gedaan hebben. Eronder vind je een langere beschrijving van het project, voor als je meer tijd hebt 😎. Bedenk dat deze projecten altijd over teamwork gaan, ik doe dit samen met de projectleiders van gemeenten en andere deskundigen. Ik ben hen dan ook zeer dankbaar.

Zeist West in het kort

Toegepaste (gedragsverandering)technieken, benaderde BSR-leefstijlen en onderdelen aanpak die veel effect hebben

• vorming projectteam
  
• enquête onder alle bewoners van de wijk
• collectieve acties (met flinke kortingen die voor de deelnemers zijn)
• inzetten van sympathie
• inzetten sociale bewijskracht (we doen het samen)
• inzetten van expertise/autoriteit (asbest, sanering, isoleren en zonnepanelen, subsidies en financiering)
• organiseren van informatiebijeenkomsten met presentaties van experts
  
• inzetten van experts naast projectteam bewoners
• verregaande communicatie: eigen nieuwsbrief voor de wijk, fysieke brieven, persoonlijk contact en inzetten bestaande whatsappgroepen, loketfunctie Mijn Groene Huis
  

BSR

• oude model gericht op leefstijlen geel (volgende socialen) en blauw (calculerende individualisten)
• nieuwe model gericht op geel (hulpbehoevende Hester) oranje (dynamische Daphne) rood (vooruitstrevende Veronique) en in mindere mate blauw (berekenende Bryan)

Zeist West en hoe we een beweging op gang brachten

Woon je in een van de wijken in West, Brugakker, Couwenhoven of Nijenheim, dan kan je een flinke uitdaging hebben als je gaat verduurzamen. Want in deze jaren 70 wijken komt asbest voor in het dak, maar ook in allerlei andere delen van het huis en ook asbestverontreiniging. Een aantal huizen heeft kwaaitaalvloeren, vochtige kruipruimtes met soms rotte leidingen en lastige koudebruggen. De betonnen dakpannen zijn 50 jaar oud en moeten vervangen worden. Ook komen er veel beschermde diersoorten voor in de huizen en moeten ze altijd natuurvrij gemaakt worden.

Ga er maar aanstaan!

En toch is het gelukt om een beweging op gang te brengen. Na een bijeenkomst over de collectieve actie Heel Zeist Isoleert, waar 103 mensen zich voor opgegeven hadden, bleek dat er maar een paar mensen een volgende stap zetten; een offerte aanvragen of een onafhankelijk isolatieadvies. Opmerkelijk, maar door de grote opkomst wisten we dat mensen wel geïnteresseerd zijn. Er zit dus een drempel, of eigenlijk meerdere! We zijn op onderzoek uitgegaan!

2 belangrijke stappen zijn genomen

• de vorming van een projectteam, bestaande uit bewoners, zij zijn aan zet. Maar naast hen hebben we steeds een team van deskundigen gezet die hen hielpen de juiste stappen te nemen. Deskundigen kwamen van de Omgevingsdienst (asbest en diervriendelijk), Natuur en Milieufederatie Utrecht (projectbegeleiding en groene daken), gemeente Zeist, Mijn Groene Huis en gespecialiseerde bedrijven (asbestinventariseerder en saneerder)
  
• een enquête, bovenstaande uitdagingen kwamen door de vragen naar voren, naast ook koppelkansen zoals het levensloopbestendig maken van het huis. Ook hebben we een helder beeld van financieringsbehoefte voor de maatregelen.

Het proces is iteratief: met het projectteam signaleren we drempels, doen onderzoek naar de reden én oplossing, en proberen ze vervolgens weg te nemen. We evalueren en stellen eventueel bij, doen weer onderzoek enz. We organiseren kennisbijeenkomsten en collectieve acties. We onderhandelen over prijzen en bedingen mooie kortingen. We maken van onzekere bewoners, bewuste opdrachtgevers! We zorgen voor constante reuring in de wijk door goede communicatie, onder andere nieuwsbrieven speciaal voor de buurt. En we communiceren aldoor dat we het ‘samen’ doen!

De resultaten in Zeist West

Het projectteam:

• 7 bewoners zitten in team asbestdak
  
• 2 bewoners zitten in team koudebruggen/grintplaten in de wijk Couwenhoven
  
• 3 initiatieven voor miniwarmtenetten (de Brink, Brugakker 60 serie en Lipsplein)

Enquete in West:

Verspreid onder ruim 1500 huizen, digitaal onder bekenden MGH(281) en fysieke brief naar 1500 woningen,

Totaal 403 respondenten = 27%

Digitaal 281: respons 102 = 36%

Fysieke brief respons 301= 20%

Bijeenkomsten

• startbijeenkomst op 27 februari 2022, 103 aanmelders en 85 aanwezig
  
• 10 bijeenkomsten met projectteam
  
• 1 bijeenkomst asbest en asbestinventarisatie (75 bewoners aanwezig)
  
• 1 bijeenkomst voor nieuwe vrijwilligers project (24 bewoners aanwezig)
  
• 1 bijeenkomst alleen voor de Couwenhoven 90 serie (asbest in golfplatendak) samen met bewoner Marc (7 bewoners aanwezig)
  
• 1 bijeenkomst over subsidie en financiering (7 bewoners aanwezig)
  

Collectieve actie voor asbestinventarisatie

• selectie aanbieder
  
• Ruim 50 bewoners in 2023 hebben inventarisatie laten uitvoeren
  

Collectieve actie voor dakrenovatie en asbestsanering

• 3 aannemers geselecteerd
  
• 2 uitvoerende aannemers, voor asbestgolfplaten en daken met dakpannen en asbest
  
• selectie asbestsaneerder
  

Collectief voordeel acties

• asbestinventarisatie, kosten normaliter gemiddeld 500. Via de collectieve actie 350 voor 1e huis en 135 voor elk volgend huis op een rijtje
  
• aannemer dakrenovatie, € 500 korting op totaalprijs
  
• natuurvrij maken gratis voor eerste 50 bewoners
  
• collectieve én burenkorting via Green Recovery en van de Bunt
  
• Diervriendelijk isoleren en natuurvrij maken bij ruim 20 bewoners is gratis door actie van de gemeente
  

Communicatie en participatie

• 3 nieuwsbrieven speciaal voor de wijk
  
• Websiteonderdeel op site van Mijn Groene Huis ingericht
  
• Loketfunctie, per week gemiddeld gesprek/mail met 5 à 6 bewoners uit de wijk
  
• Gericht in eerste instantie op gele leefstijl (oude BSR), nu op hulpbehoevende Hester en Dynamische Daphne van het nieuwe BSR van Marketresponse
  

Hulp bij het aanvragen van subsidie

aangevraagd door 3 bewoners

Nog leuke dingen om te noemen

• De asbestlening via gemeente/provincie is door de gemeente ter beschikking gesteld aan bewoners, voor saneren, verduurzamen en renoveren van het dak én eventueel voor de koop van zonnepanelen. Met rentes tussen de 1,7 en 1,9 %!
  
• Subsidie bij de provincie aangevraagd voor verdere uitrol van het project
  
• Subsidie voor natuurvrij maken en compenserende maatregelen voor de eerste 50 bewoneres gratis ter beschikking gesteld, door gemeente
  

Ere wie ere toekomt!

Dit project is zo succesvol dankzij de fijne samenwerking met Pauline van Norden, projectleider duurzame transities bij de Natuur en Milieufederatie Utrecht en Wouter Pieterse, projectleider Warme Wijken van de gemeente Zeist.

Project uitgevoerd vanuit Stichting Energie Zeist.

De aanpak Monumenten in het kort

Toegepaste (gedragsverandering)technieken, benaderde BSR-leefstijlen en onderdelen aanpak die veel effect hebben

• wegnemen weerstand reactance (we mogen helemaal niets van de gemeente)
  
• inzetten van sympathie (inlevend, aardig, benaderbaar zijn, cadeautje weggeven)
  
• inzetten van veelal gratis expertise/autoriteit (erfgoedspecialisten gemeente, Monumentenwacht, de Groene Grachten, Rijksdienst voor Cultureel erfgoed, Nationaal Restauratiefonds, Nationaal Warmtefonds)
  
• organiseren van kennisbijeenkomsten met presentaties van experts
  
• inzetten van experts als bewoners daar behoefte aan hebben, verbinden aan specialisten gemeente
  
• training verduurzamen monumenten voor energie-ambassadeurs van Mijn Groene Huis (energieloket Zeist)
• toolkit voor verduurzamen van monumenten
• monumententafel in Energiecentrum met oa voorbeelden glas
• verregaande communicatie: continue communicatie rondom expositie, Open Monumentendagen, week van het Duurzaam Erfgoed, fysieke brieven, persoonlijk contact
  
• innovatie; voorbeeld van monument met gekleurde zonnepanelen (zelfde kleur als dakpannen)
• bereikbaar zijn: loketfunctie Mijn Groene Huis
• sociale bewijskracht: bewoners met monument die verduurzaamd hebben als voorbeeld nemen
• benadrukken belang: ontwerp eigen logo

BSR

• nieuwe model gericht op oranje (dynamische Daphne) en blauw (berekenende Bryan)
  

Monumenten, een charme-offensief voor ‘ik mag toch niets van de gemeente’

10% van alle panden in Zeist is monument. Ook die moeten verduurzaamd worden en afscheid nemen van aardgas voor 2050. Monumenteigenaren lopen tegen wat grotere uitdagingen aan dan ‘normale’ huizenbezitters: een monument moet behouden blijven voor de toekomst en het aanzien mag niet (teveel) verstoord worden. Er zijn dus heel veel regels en wetten. Bewoners met een monument die actief aan de slag willen krijgen vaak een ‘strakke’ gemeente tegen zich. Moedeloze eigenaren vragen zich af hoe ze ‘in hemelsnaam’ zo hun huis van het aardgas af kunnen krijgen als ze ‘ toch niets mogen van de gemeente’. Duurzaamheid staat volgens hen lijnrecht tegenover het ‘monument’! En het kost ook nog veel meer geld!

Samen met Marina Laméris, projectleider Duurzaam Erfgoed en al 30 jaar bezig met monumentenbeleid, zijn we begonnen met een charme-offensief. Met als doel monumentbezitters in de actiestand te zetten om hun huis te verduurzamen. We kunnen de regels niet veranderen, maar wel communiceren wat wel toegestaan is. Eigenaren optimaal helpen en ontzorgen, hen laten beseffen dat elk monument maatwerk is. En gewoon sympathiek, leuk en aardig zijn! De zorgen en frustraties aanhoren, begrip tonen en vertellen dat bewoners zich aan de wet moeten houden, maar wel doorverwijzen naar goede instanties en professionals. Ook vertellen we, dat als je een monument bezit, dit heel bijzonder en speciaal is en je een verantwoordelijkheid hebt voor het behoud voor de toekomstige generaties. We organiseren speciale bijeenkomsten over het verduurzamen van een monument, bijvoorbeeld in samenwerking met ‘De Groene Grachten’ of de “Monumentenwacht’. En ook bijeenkomsten over financiering van maatregelen speciaal voor monumenten in samenwerking met het Nationaal Warmtefonds en het Nationaal Restauratiefonds. We haalden de speciale tentoonstelling voor het verduurzamen van monumenten naar het gemeentehuis van Zeist. Eromheen organiseerden we kennisbijeenkomsten. We organiseren de ‘Open Duurzame Monumentendagen in september, en geven dan altijd een cadeautje weg. We maken een toolkit voor monumenteigenaren en energiecoaches. Die laatste leiden we ook op om een eerste advies en doorverwijzing te geven aan monumentbezitters. Er is subsidie aangevraagd voor het maken van een schaalmodel ‘monumentenhuis’ voor in het Energiecentrum van Zeist. Te zien zijn allerlei maatregelen speciaal voor monumenten.

Dit alles met het doel dat ook monumenteigenaren aan de slag gaan met het verduurzamen van hun monument. We maken het gemakkelijker én leuker. Als iets leuk is kost het veel minder moeite en je doet meer voor aardige mensen dan voor chagerijnige types!

Het resultaat

leuke quotes

• Het is nog steeds niet gemakkelijk maar jullie helpen tenminste wel
  
• Pfffff...die erfgoedmensen, maar jullie zijn wel leuk
• Dankjewel dat jullie dit doen, ik ben goed op weg geholpen

Maar daar doe je het niet alleen voor! Ook wat cijfers...

• 3 bijeenkomsten op Open Monumentendagen in 2022, totaal 135 bezoekers, ludieke actie met Butler die weerstand wegnneemt
  
• 1 bijeenkomst op Open Monumentendagen in 2023, 50 bezoekers
• 3 bijeenkomsten tijdens expositie in 2023, totaal 50 bezoekers
• 1 bijeenkomst Week van het Duurzaam Erfgoed met de Monumentenwacht, 25 bezoekers
• contact met meerdere bewoners per week over route verduurzamen van hun monument
• subsidie aangevraagd voor productie duurzame monumentenuisje voor het Energiecentrum

Ere wie ere toekomt!

Dit project is zo succesvol dankzij de fijne samenwerking met Marina Laméris, projectleider Duurzaam Erfgoed bij de gemeente Zeist. Zij herschrijft op dit moment het monumentenbeleid van Zeist. Duurzaamheid krijgt een veel prominentere rol en monumenteigenaren denken mee in de ‘denktank’.

Project uitgevoerd vanuit Stichting Energie Zeist

Heb jij hulp nodig bij het in actie krijgen van monumenteigenaren? Neem dan contact met me op!

Aardgasvrije plukjes in het kort

Toegepaste (gedragsverandering)technieken, benaderde BSR-leefstijlen en onderdelen aanpak die veel effect hebben

• wegnemen weerstand scepticisme (ja maar) oa. door ‘bewijs’ data, bezoeken aan experience center
  
• inzetten van sympathie (inlevend, aardig, benaderbaar zijn)
  
• inzetten van expertise/autoriteit (warmtepompspecialist, specialisten miniwarmtenetten, specialist governance warmtenetten)
  
• organiseren van wijkbijeenkomsten met presentaties van experts en bewoners
  
• organiseren van kennisbijeenkomst over de warmtepomp
• inzetten van experts als bewoners daar behoefte aan hebben, bijvoorbeeld voor het medebeoordelen van offertes
  
• inzetten van checklists warmtepomp
• inzetten tip en tricks voor aanvragen subsidie
• inzetten expertbureau voor onderzoek naar verkenning miniwarmtenetten
• kennisdelen van alle wijken met elkaar
• bezoek aan experience center voor warmtepompen met een presentatie van een ‘goede’ installateur
• verregaande communicatie indien nodig; hulp bij communicatie/participatie in de buurt, eigen nieuwsbrief per wijk
  
• innovatie; onderzoek haalbaarheid miniwarmtenet
  
• bereikbaar zijn: loketfunctie Mijn Groene Huis
  
• sociale bewijskracht: bewoners die al een warmtepomp hebben als voorbeeld nemen, casus Marotplein en kennis van de trekker daar delen met andere wijken
  

BSR

• nieuwe model gericht op oranje (dynamische Daphne) blauw (berekenende Bryan) rood (vooruitstrevende Veronique) geel (hulpbehoevende Hester) en lime (welwillende Wilma)
  

Aardgasvrije plukjes, techniek of communicatiekracht?

Aanleiding

Totdat de prijzen voor energie zo stegen, was het voor eigenaren van nieuwe huizen met net nog een aardgasaansluiting (gebouwd tussen 2000 en 2015) nauwelijks financieel interessant om aardgasvrij te worden. De cv-ketel is vaak nog niet aan vervanging toe. De huizen zijn heel goed geïsoleerd en hebben vaak ook al vloerverwarming. Nu de prijzen van gas zo hoog zijn loont het zich veel sneller om over te gaan op bijvoorbeeld een warmtepomp. Diverse bewoners van kleine plukjes nieuwbouwbuurtjes in Zeist vroegen inmiddels om advies over een warmtepomp. Deze bewoners geven vrijwel allemaal aan dat ze samen met Mijn Groene Huis hun buurtgenoten willen enthousiasmeren en informeren om mee te doen aan bijvoorbeeld een collectieve inkoopactie of een kleinschalige gezamenlijke bodemwarmtepomp (miniwarmtenet). Potentieel kunnen in deze buurtjes ruim 900 woningen in Zeist aardgasvrij worden gemaakt.

De aanpak

Bewoners die zich meldden voor een warmtepomp werd gevraagd of zij hun buurt wilden helpen door bijvoorbeeld het organiseren van een collectieve inkoopactie. De meesten reageerden daarop positief. Met de bewoners werd er voor elke buurt of wijk een projectteam gevormd. Zij gingen met elkaar aan de slag om te kijken of er ‘iets gezamenlijks’ in zit. Ook werden bewoners benaderd die we vanuit het netwerk kenden en in zo’n ‘plukje’ van nieuwbouwhuizen woont met de vraag of ze een collectieve aanpak wilden. Met hen werd eveneens een team gevormd. Per team hebben we gekeken wat er nodig was. Dat kan communicatie zijn of kennis over de techniek van een warmtepomp of miniwarmtenet. Tegelijkertijd met dit initiatief was de gemeente Zeist bezig met een traject om te kijken of er in verschillende delen van Zeist een miniwarmtenet (schaal 2-50 woningen) mogelijk is. Omdat er een grote overlap is zijn deze twee trajecten, die van de collectieve inkoopactie voor individuele warmtepompen en die van miniwarmtenetten, samengevoegd. Want als een miniwarmtenet niet of niet goed mogelijk is, gaan bewoners snel over op een individuele warmtepomp. Gaandeweg sloten zich ook andere buurten aan: jaren 30 en 80 wijken.

De wijken/buurten die aan de slag zijn

• Lipsplein
• Daniel Marotplein

• Diverse buurten in de nieuwe wijk Kerckebosch
• De Brink
• Sterrenberg
• Brugakker 60 serie

Twee wijken uitgelicht

Daniel Marotplein

In dit buurtje van 20 woningen in het hogere prijssegment, naast Slot Zeist en gebouwd in 2005 stond 1 bewoonster op, die in haar dagelijkse leven werkzaam is in de marketing/communicatie. Zij was gelijk enthousiast en heeft de bewoners op het plein gemobiliseerd. Er is sprake van een mandelig binnenplein (gezamenlijk eigendom van bewoners) dat ideaal zou kunnen zijn voor een miniwarmtenet. Er is een Vereniging van Eigenaren. De communicatiekracht van de trekster was enorm, zij had geen hulp nodig. Ze maakte gelijk een enquete, organiseerde meerdere bijeenkomsten, communiceerde met alle medebewoners enz. Ze gaf aan dat ze kennis miste over mogelijke technische oplossingen. Daarvoor hebben we gezorgd. Zij werd bijgestaan door een onafhankelijke expert die de opties onderzocht voor het plein. Al onderzoekend bleek dat tot 1930 op de plek van het Daniel Marotplein een vuilnisbelt was. De optie miniwarmtenet viel daarom af. De aardlagen doorboren, met de kennis van die vuilnisbelt leek niet slim. Daarom werd er gekozen voor een collectieve actie voor een individuele warmtepomp. Samen met de onafhankelijk deskundige is er een rekenmodel voor het plein gemaakt, bewoners kunnen zelf hun energieverbuik invullen en de prijs voor gas/electriciteit. Het model geeft vervolgens aan wat de terugverdientijd is, die ligt tussen de 5 en 9 jaar. Leuk om nog te vermelden is dat de bewoners in de Vereniging van Eigenaren ooit besloten hadden dat er geen zonnepanelen op de daken mochten omdat men dat lelijk vond. Door de enorm gestegen prijzen en ook de berekeningen die er gemaakt werden, is er collectief besloten wel zonnepanelen op de daken te leggen, maar wel zo mooi mogelijk.

Nadat een aantal bewoners een bezoek had gebracht aan een experience center voor warmtepompen werd er gekozen voor een installateur met veel ervaring in meet-en regeltechniek. Deze installateur heeft een offerte uitgebracht voor een individuele warmtepomp. 4 bewoners hebben direct aangegeven tot aanschaf over te gaan. Bij 5 deelnemers aan de collectieve actie krijgen de bewoners 7% korting op de prijs. Andere bewoners wachten de ervaring af en gaan in de komende jaren over tot de aanschaf van een warmtepomp.

Sterrenberg

Sterrenberg is een wijk met ongeveer 400 nieuwe woningen, gebouwd tussen 2012 en nu. Er staan een paar typen woningen: